Қазақстанның ауыл шаруашылығы саласы күн сайын өркендеп, ілгері басып келеді. Жеріміз кең, топырағымыз құнарлы, климаты әртүрлі аймақтарымызда ауыл шаруашылығы өнімдерін өндіруге барлық мүмкіндік бар. Дегенмен, бір қарағанда, қолда бар байлықты ұқсатуға келгенде кейде кемшін түсетін тұстарымыз да жоқ емес. Соның бірі – өндірілген ауыл шаруашылығы өнімдерін дұрыс сақтап, кейінге дейін тиімді тұтыну мәселесі.
Әдетте картоп, пияз сияқты көкөністер жазғы уақытта көбіне көрші елдерден импортталады. Ал қысқы маусымда бұл өнімдермен өзімізді толықтай қамтамасыз ете аламыз. Неге бұлай? Өйткені, өзімізде өндірілген өнімді жаз мезгілінде сақтау үшін тиісті инфрақұрылым жеткіліксіз. Бұл жағдай бір қарағанда қарапайым мәселе болып көрінгенімен, оның астарында үлкен экономикалық салдар бар.
Халықаралық ұйымдар, атап айтқанда, БҰҰ-ның Азық-түлік және ауыл шаруашылығы ұйымы, ауыл шаруашылығы өнімдерін дұрыс сақтамаудың салдарынан өнімнің 20-30 пайызы жоғалатынын жиі айтады. Бұл – тек біздің елге ғана тән проблема емес, дүниежүзі бойынша көптеген елдерге ортақ мәселе. Бірақ осы мәселені шешуде кейбір елдер айтарлықтай жетістікке жеткен, ал бізде бұл тұрғыда әлі де атқарылуы тиіс жұмыстар баршылық.
Ауыл шаруашылығы өнімдерін сақтау – бұл жай ғана қоймалар мен тоңазытқыштарды құру ғана емес, сонымен қатар, заманауи технологияларды, инновациялық шешімдерді кеңінен енгізуді талап ететін күрделі жүйе.
Қазір көптеген дамыған елдерде ауыл шаруашылығы өнімдерін сақтау мәселесі мемлекеттік деңгейде қолға алынған. Олар өнімді ұзақ уақытқа сақтайтын қоймалар мен сақтау орындарын заманауи техникамен, климаттық бақылау жүйелерімен жабдықтайды. Мұндай қоймалардағы өнімнің сапасы ұзақ уақыт бойы жоғары деңгейде сақталады, нәтижесінде экономикалық шығындар азайып, өнімнің нарықтағы бағасы да тұрақты болады.
Қазақстанда да осындай заманауи инфрақұрылымды дамыту үшін мемлекет тарапынан қаржылай қолдау көрсетіле бастады. Мемлекет арнайы бағдарламалар қабылдап, осы бағыттағы кәсіпкерлерге жеңілдетілген несие мен субсидиялар бөлуде. Дегенмен, әлі де болса бұл жұмыстардың қарқынын арттыру қажет. Әр аймақта қоймалар мен сақтау орындарының санын көбейтіп, олардың заманауи талаптарға сай болуын қамтамасыз етуіміз керек. Сонда ғана біз өзіміз өндірген өнімдерді ұзақ мерзімге дейін тиімді пайдалана аламыз.
Бұл мәселені түпкілікті шешудің бір жолы – өнімдерді сақтау технологияларын жетілдіру. Қазіргі заманғы технологиялар өнімдердің бүлінуін болдырмай, олардың сапасын ұзақ мерзімге дейін сақтай алады. Мәселен, климаттық бақылау жүйелері, ылғалдылық пен температураны дәл реттейтін қондырғылар, сонымен қатар өнімді ораудың арнайы әдістері арқылы өнімнің балғындығын ұзақ уақытқа дейін ұстап тұруға мүмкіндік бар.
Біздің елде өнімді сақтау инфрақұрылымын дамыту, әсіресе, ауылдық аймақтарда үлкен маңызға ие. Өйткені, дәл сол ауылдық жерлерде өнім көп өндіріледі. Бірақ көбінесе ол өнімдерді сақтайтын тиісті қоймалар мен орындардың жоқтығынан ауыл тұрғындары өнімдерін арзан бағаға сатуға немесе тіпті жарамсыз болып қалуына жол беруге мәжбүр. Бұл жағдай ауыл шаруашылығының тиімділігін төмендетіп, экономикалық шығындарды арттырады.
Ауыл шаруашылығы өнімдерін сақтау мәселесіне кешенді түрде қарау керек. Бұл – тек экономикалық емес, сонымен қатар әлеуметтік мәселе. Егер өнімдеріміз дұрыс сақталса, бағалар тұрақтанады, азық-түлік қауіпсіздігі қамтамасыз етіледі, сонымен бірге, шаруалардың табысы артады.
Сондықтан, өнімдерді сақтаудың заманауи әдістерін кеңінен насихаттап, ауыл шаруашылығы кәсіпкерлерін оқыту және ақпараттандыру жұмыстарын күшейту қажет. Осы саладағы шетелдік тәжірибені зерттеп, елімізге бейімдеу арқылы да көп нәтижеге қол жеткізуге болады.
Қазақстанның ауыл шаруашылығы саласы өндіріс жағынан дамып келе жатқанымен, өнімдерді дұрыс сақтауға келгенде әлі де көп жұмыстар жасалуы тиіс. Осы бағыттағы мемлекет пен бизнес арасындағы ынтымақтастықты нығайтып, инфрақұрылымды дамытсақ, ауыл шаруашылығымыз бұдан да өркендей түсетіні анық. Бұл – түбегейлі шешуге болатын мәселе, тек оған уақытылы көңіл бөліп, тиісті шараларды қабылдауымыз керек. Осылайша біз тек өзімізді ғана емес, көрші елдерді де тұрақты әрі сапалы өнімдермен қамтамасыз ете аламыз.
