Путин «бітімге келісті» деген сыбыс шартарапқа тараған сәтте-ақ, Вашингтондағы Трамп өзінің Truth Social желісіндегі парақшасына «Бұл – менің жеңісім» деп шегелеп жазып үлгерді. Бірақ мұндай бітімдер тарихта талай болған, әрі әрқайсысы – ұзаққа созылған соғыстың қысқа үзілісі ғана. Шын мәнінде, бұл соғыс аяқталған жоқ. Бұл – саяси спектакльдегі антракт. Шымылдық жабылғанымен, сахнаның артында жаңа акті дайындалып жатыр.
Путин бұл қадамға өз еркімен келді дейсіз бе? Жоқ. Ол – Трамптың қыңыр мінезін жақсы түсінеді. Америкалық ішкі саясатта Трамптың келесі президенттік сайлаудағы ықтималды жеңісі Еуропада ғана емес, Кремльде де ескеріле бастады.
Сондықтан да Путин «бітімге дайынмын» деген ишара жасап, бірақ нақты ештеңеге қол қоймай, тек уақыт ұтып отыр. Оккупацияланған аумақтардан әскерін шығармады, бірақ оларды өз аумағым деп те мойындаған жоқ. Бұл – екіжүзді дипломатияның көлеңкелі техникасы. Жаңа ештеңе айтылмады, бірақ дауыс басқа. Шарт жасалғандай көрінеді, бірақ кепілдік жоқ. Бұл – «квазикелісім».
ISW – Соғысты зерттеу институты – бұл бітімнің берік емес екенін ашық жазып отыр. АҚШ-тың өзі 4 наурызда Украинаға қару мен барлау беруді уақытша тоқтатты, бірақ бар болғаны 7 күннен кейін, 11 наурызда бұл шешімді кері қайтарды. Бұл не деген сөз? Америка бұл бітімге сенбейді. Себебі Вашингтон да біледі – Путин келісімді орындамайтынын. Ол бұған дейін 19 келісімге қол қойып, 19 рет те оны бұзған. Бұл жолы 20-келісімді бұзуы – тек уақыт мәселесі. Кремльдің қолтаңбасы өзгермейді.
Бүгінде жаһандық саясатта «американсыздану» процесі жүріп жатыр. Бұл – символ емес, нақты үрдіс. АҚШ әлемдік көшбасшы позициясынан сырғып барады, ал Еуропа енді Вашингтонға телмірмей, өз саясатын өзі жасағысы келеді. Бұл – тәуелсіз стратегиялық ойлауға ұмтылыс. Бұл – одақтастардан емес, өз әскеріңе де сенетін кезең.
Еуропаға кемі 6 ай уақыт қажет. Осы уақыт ішінде олар жаңа әскери бағдарламаларын іске қосып, америкалық қару-жарақ пен технологиядан біртіндеп бас тартады. Бірақ бұл уақыт – Украина үшін ең қауіпті кезең. Өтпелі, тұрақсыз, сенімсіз уақыт. Сондықтан қазіргі «тыныштық» – Зеленский үшін баға жетпес мүмкіндік. Бір-екі айға болса да майдан даласында қарқын азайса, Украина дем алады. Бұл – соғысты тоқтату емес, келесі кезеңге дайындық. Бұл – стратегиялық үзіліс.
Дипломатия тарихы осы тәрізді тыныш сәттердің артында қандай дауыл тұрғанын талай мәрте көрсетті. Бүгінгі бітім – жай ғана иллюзия. Ал шын соғыстың шеңбері кеңейіп, формасы өзгере бастаған. Енді танк пен дроннан бұрын шешуші рөлді кімнің сабыры мен ақылы ұзаққа жететіні анықтайтын болады. Бұл кезеңде ешкімге сенуге болмайды. Тіпті одақтастарыңа да. Тек өз стратегияңа, өз халқыңа, өз жүйеңе сүйенетін уақыт туды.
Кім шындыққа сенеді – сол аман қалады. Ал кім иллюзияға алданып, келісімге шынайы бейбітшілік деп сенсе – тарихта тағы бір құрбан ретінде жазылады. Бұл – шахмат емес, көп жүрісі белгісіз күрделі саяси драма. Соңғы актісі әлі алда.
