Бүгін Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев Парламентте Қазақстан халқына жасаған Жолдауында Активтерді қайтару жөніндегі комитетті Инвесторларды қорғау комитеті деп өзгертуді ұсынды. Бір қарағанда атаудың ауысуы ғана секілді. Бірақ мәніне үңілсек, бұл – экономиканың бағытын түзей түсетін, инвестициялық климаттың философиясын қайта құратын саяси-экономикалық маңызды қадам, – деп хабарлайды Ertenmedia.kz.
Қазіргі таңда елімізге келген капитал тек кіріп-шығып кетпеуі керек, ол сенімділік тауып, ұзақ мерзімге орнығуы тиіс. Мемлекет басшысы бүгінгі Жолдауында Үкіметке дәл осы сенім архитектурасын құруды тапсырды. Енді инвестиция тарту – орталық биліктің ғана емес, әр өңірдің, даму институттарының, тіпті әрбір аудан мен қала әкімдігінің ортақ міндетіне айналады.
Соңғы жылдары Қазақстан инвестициялық кеңістікте күрделі кезеңнен өтті. Геосаяси тәуекелдер, шикізат нарықтарының құбылуы, санкциялық қайта құрулар бизнес үшін «анықсыздық дәуірін» әкелді. Мұндай жағдайда инвестор ең алдымен үш нәрсені іздейді – келісімшарттың бұлжымас күші, реттеудің тұрақтылығы және әділ төрелік. Инвесторларды қорғау комитеті осы үштағанның «бірінші желісіне» айналуы тиіс.
Бұрынғы комитеттің миссиясы көлеңкелі жолмен шығарылған активтерді қайтарып, қоғамға әділет сезімін қайтаруға қызмет етті. Енді жаңа кезеңде мақсат зорайып, заңсыз капиталмен күрес жалғасады.
Бұл өзгерістің прагматикалық мәні бар. Қазақстан өңірлік бәсекеде – Орта Азия, Каспий маңы, Таяу Шығыс – инвестиция үшін таластың дәл ортасында тұр. Кімнің құқығы нақты қорғалған, кімде сот тәуелсіз, кімнің реттеуі болжамды – капитал соған барады.
Президенттің «жергілікті органдар да инвестиция тартуға тікелей аралассын» деген талабы сол үшін. Өңір әкімдіктері жай жол көрсетіп, лента қиятын емес, жобаның өмірлік айналымының бүкіл кезеңіне – жер телімінен бастап, инфрақұрылымға қосылуға, кадр даярлауға дейін – жауап беретін «aftercare» жүйесін жолға қоюы керек. Инвестордың шынайы тәжірибесі – ең сенімді жарнама.
Жаңа құрылым бизнестің құқығын ғана емес, мемлекеттің келісімшарттық міндеттемелерін де қорғауы қажет. Өйткені мемлекеттік органдардағы ауыс-түйіс, нормативтік құжаттардың жиі өзгеруі кейде қабылданған шешімдердің «ұмыт болуына» әкеледі. Қарапайым тілмен айтқанда: «Бүгін айтқан сөз ертең де күшінде болады» деген мәдениет орнығуы тиіс.
Инвестиция – тек ақша емес, технология, нарыққа кіру, басқару мәдениеті. Президент атап өткен «даму институттары» осы көпқырлы құндылықты экономикаға енгізетін дәнекер болуы керек. Ұлттық даму институттарының мандаты айқындалып, жобаларды «қиын бөлікте» сүйемелдеу қабілеті күшейтілсе, тәуекелі жоғары бағыттарға – қайта өңдеу, машина жасау, фармацевтика, «жасыл» энергетика, креативті индустрия – жаңа қаржы келуі ықтимал. Бұл жерде тұрақты салық саясаты мен тарифтік болжамдылық – шешуші шарт. Инвестор үшін кірістен бұрын «ереженің өзгермейтіні» маңызды.
Инвесторды қорғау – қоғамды қорғау. Себебі түсінікті ереже мен әділдік бизнеске ғана емес, қарапайым азаматқа да қызмет етіп, жұмыс орны, жалақы, салық түсуі, жаңа сервистер пайда болады. Президенттің бастамасы – осы тізбектің басын біріктіретін шұғыл редакция. Енді оны мазмұнмен толтыру – Үкімет пен өңір әкімдіктерінің, даму институттары мен салалық министрліктердің міндеті. Ережені түсінікті қылып жазу, уәдені уақытында орындау, проблеманы жасырмай, ашық шешу – жаңа инвестициялық дәуірдің басты қағидасы.
