Қазақстандағы әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорацияларына (ӘКК) бюджеттен бөлінген жүздеген миллиард теңгенің басым бөлігі күмәнді жобаларға жұмсалып, елге пайдасы тимей отыр, деп хабарлайды Ertenmedia.
Жоғары аудиторлық палата жүргізген тексеріс нәтижесінде ӘКК жұмысының тиімсіздігі анықталды.
Соңғы бес жылда өкіметтен осы корпорацияларға 528 миллиард теңгеден астам қаржы аударылған. Оның жартысынан көбі бизнесті қолдауға бөлінген. Алайда, нақты инвестициялық жобаларды қаржыландырудың орнына кейбір корпорациялар бюджет қаражатын банк депозитіне аударып, табысы төмен коммерциялық схемаларға жұмсаған.
«Қазір ӘКК-лар ойына келген дүниемен айналысады. Аймақтарда өздері шешім қабылдап, өз бетінше әрекет етеді. Көп жағдайда бұл тіпті Кәсіпкерлік кодексіне де қайшы келеді», – дейді ашуға булыққан бас аудитор Әлихан Смайылов.
Сондай-ақ ӘКК-лар мемлекеттік жоспарлау жүйесіне кіріктірілмеген. Олардың қызметі формалды сипатта және әкімдіктер жұмысының тиімділігін бағалауға еш әсер етпейді.
Салдарынан корпорациялардың шығыны артып барады. 2025 жылдың басында тексерілген корпорациялардың жалпы тапшылығы 209 миллиард теңгеден асқан, бұл көрсеткіш 2020 жылмен салыстырғанда жеті есе көп.
Аудиторлар жалпы сомасы 138 миллиард теңгеге қаржылық заңбұзушылықты, 14,5 миллиард теңгеге тиімсіз жоспарлауды және 33,6 миллиард теңгенің бюджет қаржысы мен активтерін тиімсіз пайдалануды анықтаған екен. Осы бойынша 14 материал құқық қорғау органдарына тапсырылмақ.
Аймақтарда нақты күмәнді схемалар әшкере болды:
«Ертіс» ӘКК-сі инвестициялық жоба деген сылтаумен 16,6 миллиард теңгеге коммерциялық тұрғын үй салған. Мұнда анықталған заңбұзушылық 3,3 миллиард теңге.
Aqjaiyq ӘКК-сіне берілген жер учаскелері пайдаланылмаған немесе мақсатсыз қолданылған.
«Ақтөбе» ӘКК-сі үш жылда бір ғана жекеменшік фирмаға 11,2 миллиард теңге несие мен субсидия берген. Жобаға жақын адамдар тартылып, кепіл мүлде талап етілмеген.
«Семей» ӘКК-сінде жобалардың тәуекелдерін бағалау жүргізілмеген.
Бұдан бөлек, ӘКК тұрақтандыру қорларын қалыптастыру міндетін де орындай алмаған. Сақталған азық-түлік тауары сапасыз, ассөртименті шектеулі және көбіне сұранысқа ие емес. Сондықтан корпорациялардың нарықтағы бағаға ықпал ету мүмкіндігі жоқ.
Осыны ескерген Әлихан Смайылов Ұлттық экономика министрлігінен ӘКК-лардың жұмысын реттеуді талап етті. Айта кетейік, бұған дейін Смайылов аудиттен ат-тонын ала қашқан әкімдерді сотқа берген болатын. Палатаның ескертуін елемеген 18 лауазымды тұлға әкімшілік жауапқа тартылған.
Ertenmedia бұған дейін Смайыловтың спорт саласындағы бірқатар былықты әшкере еткенін, егжей-тегжейлі жазған еді.
«Самұрықтың» есептегі ертегісі: Смайылов тағы бір шындықтың бетін ашты
