ҚР Сауда және интеграция министрі Арман Шәкәлиевтің айтуынша, Қазақстан шекарада бес ірі трансшекаралық хаб салып жатыр. Мақсат елді негізгі көлік-логистикалық орталыққа айналдыру және шикізаттан бөлек өнім экспортын 30 пайызға өсіру. Қазір барлық бағытта басқарушы компаниялар анықталған, инфрақұрылым құрылысы жүріп жатыр, деп жазады Ertenmedia.kz.
Өзбекстанмен шекарада «Орталық Азия» өнеркәсіптік кооперацияның халықаралық орталығы құрылуда, ол екі ел арасындағы сауданы 10 млрд долларға дейін жеткізуге тиіс. Шығыста Қорғас торабында «Қорғас» Халықаралық орталығы және «Қорғас – Шығыс қақпасы» АЭА дамып келеді, өткізу қуатын арттыру үшін SkyHansa халықаралық әуежайы мен жаңа логистикалық нысандар салынады.
Каспий жағында Ақтау мен Құрық порттарында контейнерлік хаб және «Саржа» көпфункциялы терминалы жасақталып жатыр. Батыста Батыс Қазақстан облысында Ресейге экспортты ұлғайтуға бағытталған «Еуразия» трансшекаралық сауда орталығы жұмыс істейді. Жамбыл облысында «Батыс Еуропа – Батыс Қытай» трассасы бойында Қырғызстанмен шекарада индустриялық сауда-логистикалық кешен қалыптасуда.
Арман Шәкәлиев қазір негізгі күш объектілерді іс жүзінде іске қосуға, логистикалық мүмкіндіктерді кеңейтуге және бизнес үшін жаңа форматтағы әріптестік ашуға бағытталғанын айтты. Оның сөзінше, бұл хабтар көрші елдермен сауданы жылдамдатып, қазақстандық компаниялар үшін тасымал жағдайын жақсартады.
Көлік министрі Нұрлан Сауранбаев осы хабтарды қамтамасыз ететін көлік инфрақұрылымының жағдайы туралы баяндады. Оның айтуынша, барлық хабқа қажетті көлік байланысы қарастырылған. «Орталық Азия» орталығы үшін Дарбаза – Мақтаарал теміржол желісі салынып жатыр, оны 2026 жылы аяқтау жоспарланған. Жаңа жол Мақтаарал ауданын жалпы теміржол жүйесімен байланыстырып, жылына 20 млн тоннаға дейін жүк өткізуге мүмкіндік береді. «Атамекен» автокөлік өткізу бекеті жаңартылып, кіреберіс жолы жөнделген.
«Еуразия» орталығы теміржол жүйесіне Пойма станциясы арқылы қосылады, бұл нысанды келесі жылы іске қосу жоспарланған. «Подстепное – Федоровка» автожолының 144 шақырымы қайта жөнделіп жатыр: 72 шақырымы биыл, қалған бөлігі 2026 жылы аяқталады. 2026 жылы Тасқала өткізу бекетін жаңарту басталып, 2027 жылы аяқталуы тиіс.
Қорғас бағытында «Алтынкөл – Жетіген» теміржол учаскесі модернизацияланып жатыр, жұмысы аяқталғанда өткізу қуаты 25 млн тоннаға дейін өседі, аяқталу мерзімі – 2026 жыл. «Нұр жолы» бекетіне баратын айналма жол да жөнделуде, оны жыл соңына дейін бітіру жоспарланған.
Каспий торабында Ақтау және Құрық порттары жаңартылып жатыр. Қытайдың Ляньюньган компаниясымен бірлесіп, Ақтаудағы контейнерлік хабтың бірінші кезеңін жыл соңына дейін аяқтау көзделген, жоба іске асқанда қуаты 200 мың TEU-ге жетеді. Тереңдету жұмыстары мен айлақтарды жаңарту да жүріп жатыр. Құрық портында «Саржа» көпфункциялы терминалы салынып жатыр.
2027 жылға дейін Әзербайжаннан сыйымдылығы 700 контейнер болатын екі кеме сатып алу жоспарланған. Порттарға апаратын теміржол желісінің өткізу қуаты да арттырылуда, нәтижесінде Ақтау және Құрық порттарының жалпы өткізу қабілеті 30 млн тоннаға дейін жетуі тиіс. Жаңаөзеннен Түрікменстанға баратын жолдар да қайта жөнделіп жатыр, оларды 2026 жылға қарай аяқтау жоспарланған.
Қырғызстан шекарасындағы Жамбыл облысындағы халықаралық көлік-логистикалық кешен «Батыс Еуропа – Батыс Қытай» дәлізі бойында орналасқан. Мұнда Қарасу – Масанчи – Сарытөбе автожолын жөндеу жүріп жатыр, ол да 2026 жылы аяқталуы тиіс. Қарасу – Ақтілек өткізу бекетіне модернизация 2025 жылы басталады, жоба аясында Шу арқылы жаңа көпір салу мүмкіндігі қарастырылып отыр.
Индустрия және құрылыс вице-министрі Иран Шархан Президенттің хабтар арқылы Қазақстанды халықаралық өндірістік-логистикалық тізбектерге қосу туралы тапсырмасының орындалу барысын баяндады. Оның айтуынша, бес хаб үшін инженерлік және аумақтық база толық дайын. Негізгі алаңдар кеңейтілген, арнайы экономикалық аймақтардың қызмет ету мерзімі ұзартылған, бірқатар нысандарға инженерлік желілерді тарту жыл соңына дейін аяқталады. Хабтар негізінде «Қорғас – Шығыс қақпасы», «МЦПС Қорғас», «Ақтау теңіз порты», «TURAN» АЭА-лары және «Еуразия», ИТЛК индустриялық аймақтары жатыр. Вице-министрдің айтуынша, дайын инфрақұрылым мен салық-төлем жеңілдіктері бизнес үшін кіру шегін төмендетіп, жобаларды тез іске қосуға мүмкіндік береді.
Жетісу облысының әкімі Бейбіт Исабаев Қорғас хабының дамуы туралы айтты. Оның мәліметінше, инвестиция тарту, жүк ағынын және транзитті арттыру, шекара бекеттерінің инфрақұрылымын жаңарту жұмысы жүріп жатыр. «Қорғас– Шығыс қақпасы» және МЦПС «Қорғас» АЭА-ларында 76 млрд теңгеге 40 жоба іске асырылып, екі мыңнан астам жұмыс орны ашылған. 2027 жылға дейін құны 1,1 трлн теңге болатын тағы 65 жоба іске қосылып, 9 мыңнан астам жаңа жұмыс орны ашылады деп жоспарланған. «KTZE – Khorgos Gateway» құрғақ портын кеңейту аясында қосымша теміржол жолдары салынып, жалпы 16 жолға дейін көбейтілді, бұл терминалдың өткізу қабілетін 1,5 есе арттырды. «SKYHANSA» компаниясына халықаралық жүк-жолаушы әуежайын салу үшін 800 гектар жер бөлінді, инженерлік инфрақұрылымның жобалық құжаттары әзірленіп жатыр. «Нұр жолы» бекетінде тәулік бойы жұмыс режімі мен электронды кезек енгізіліп, өткізу қабілеті тәулігіне 1,2 мың көлікке дейін екі есеге өсті.
Маңғыстау облысының әкімі Нұрдәулет Қилыбай Ақтауда 300 млн долларлық жаңа теңіз портын салу жоспары туралы айтты. Жоба стратегиялық серіктес – Қытайдың «Чжунъюн Интернешнл» компаниясымен жүзеге асады, инвестор өңірде заңды тұлға тіркеп, инвестициялық келісімге дайындық жасап жатыр. Жаңа порт «Қытай – Қазақстан – Ақтау – Баку – Поти – Еуропа» бағыты бойынша халықаралық маршруттың маңызды бөлігі болмақ. Жоба жүк жеткізу мерзімін 7–15 күнге қысқартуға, тасымал шығынын 18–25 пайызға азайтуға және жаңа жұмыс орындарын ашуға мүмкіндік береді.
Премьер-министр Олжас Бектенов трансшекаралық сауда-логистикалық хабтарды дамыту Қазақстанды Орталық Азиядағы негізгі көлік торабына айналдыруға бағытталған стратегиялық басымдық екенін айтты. Үкіметке көлік, инженерлік және өнеркәсіптік инфрақұрылымды жылдам салып, мемлекеттік органдар, акиматтар және бизнес арасындағы үйлесімді жұмысты қамтамасыз ету тапсырылды. Премьер-министр хабтарда тек қойма мен логистика ғана емес, өндірістік алаңдар да дамуы керегін атап өтті. Инвестор үшін шешімнің тез қабылдануы, болжамдылық және артық кедергінің болмауы маңызды.
Акиматтарға жер телімдерін, инженерлік желілер мен жолдарды қолжетімді ету, туындаған сұрақтарды жедел шешу міндеті жүктелді. Өнеркәсіп министрлігіне индустриялық сауда-логистикалық кешен және «Еуразия» трансшекаралық сауда орталығы үшін АЭА концепциясын әзірлеу тапсырылды. Көлік министрлігі Ақтаудағы контейнерлік хаб құрылысына бақылауды күшейтіп, 2026 жылдың бірінші тоқсанында есеп беруі тиіс.
Экономикалық зерттеулер институтының дерегінше, алдағы 3–5 жылда Қазақстан күшті екі негізгі дәлізге шоғырландырмақ: Транскаспий халықаралық көлік маршруты және «Солтүстік – Оңтүстік» дәлізінің шығыс тармағы. Осы бағыттар бойынша жүк ағынын және өткізу қабілетін арттыруға арналған нақты сандық жоспарлар мен теміржол және порт инфрақұрылымын жаңарту кестелері бекітілген.
